Béo phì nội tiết là gì? Điều trị ra sao?

Béo phì có liên quan mật thiết đến nội tiết tố. Khi nội tiết tố thay sẽ làm tăng insulin trong máu và kháng insulin chính là một trong những nguyên nhân gây nên béo phì.

Theo nhiều nghiên cứu cho thấy mô mỡ được coi là cơ quan nội tiết tố để tiết ra hormone và tăng tiết leptin. Đây chính là sự thay đổi nội tiết tố rõ rệt nhất gây nên tình trạng béo phì.

Có thể khẳng định rối loạn nội tiết tố là một trong những nguyên nhân chính gây tăng cân, béo phì. Béo phì nội tiết tố có thể do nhiều yếu tố gây nên.

Có nhiều nghiên cứu cho rằng tình trạng tăng tiết somatostatin mãn tính dẫn đến ức chế giải phóng GH. Bên cạnh đó việc tăng mức FFA, cũng như sự thiếu hụt tiết ghrelin, có thể góp phần làm suy giảm bài tiết GH.

Béo phì nội tiết tố thường gặp chủ yếu ở chị em phụ nữ tuổi tiền mãn kinh. Nguyên nhân là có liên quan đến chứng hyperandrogenism và mức độ globulin liên kết hormone sinh dục thấp.

Còn đối với nam giới bị béo phì thay đổi nội tiết tố là do mức testosterone và gonadotropin giảm. Tỷ lệ sản xuất cortisol tăng cao, dẫn đến nồng độ cortisol tự do trong huyết tương không thay đổi khi trọng lượng cơ thể tăng lên.

Quan tâm: Riêng tư: Sử dụng các loại thuốc nào cho người béo phì?

Những thay đổi nội tiết tố chính trong bệnh béo phì

Tuyến tụy nội tiết gây tăng insulin trong máu

Sự thay đổi nội tiết tố đặc trưng nhất trong béo phì đó chính là tăng tiết insulin trong máu. Những người béo phì thường có nồng độ insulin tăng lên cao.

Bên cạnh đó, tình trạng  kháng insulin là nguyên nhân gây béo phì. Đối với bệnh béo phì và kháng insulin sẽ liên quan đến bệnh tiểu đường loại 2 và tế bào beta của tuyến tụy phải không thể bù đắp cho sự giảm độ nhạy insulin.

Mô mỡ – tăng calci huyết

Mô mỡ cũng được xem là một trong những cơ quan nội tiết tố.

Đây chính là nơi tiết ra nhiều loại peptit hoạt tính sinh học hay còn được gọi là adipokine hoạt động cả ở mức cục bộ và toàn thân.

Mô mỡ tiết ra calci có liên quan đến tình trạng kháng insulin, tăng đường huyết và rối loạn lipid máu.

Tế bào mỡ tiết ra leptin tỷ lệ thuận với khối lượng mỡ và tình trạng dinh dưỡng của cơ thể. Đối với những người béo phì thì lipeptin sẽ tiết gấp đôi so với người gầy.

Quan tâm: 1001 câu hỏi thường gặp về người thừa cân – béo phì

Tuyến yên: Giảm GH cơ bản và kích thích

Một yếu tố khác gây béo phì nội tiết tố đó chính là giảm GH ở tuyến yên. Các chất dẫn truyền thần kinh, nội tiết tố ngoại vi và tín hiệu chuyển hóa ảnh hưởng đến sự bài tiết GH.

Theo nghiên cứu cho thấy giảm tiết GH thường gặp ở những người béo phì, trong đó có cả trẻ em và người lớn. Nếu như chỉ số khối cơ thể cao thì sự bài tiết GH càng thấp.

Ở những người béo phì sự bài tiết GH gây ra bởi việc sử dụng cả GHRH hoặc GHRP-6 ngoại sinh bị chặn lại.

Chính điều này đã loại bỏ sự thiếu hụt bài tiết GHRH nội sinh của cơ quan tiếp nhận cơ thế tiết GH.

Mức insulin cao sẽ làm giảm giải phóng GH. Nhiều trường hợp tăng insulin trong máu thường gặp ở những người bị béo phì và có liên quan đến sự suy giảm bài tiết GH này.

Tuyến sinh dục: SHBG giảm

Nam: SHBG giảm. Giảm tổng số testosterone và testosterone tự do

Béo phì ở nam giới có liên quan đến việc giảm tổng lượng testosterone và SHBG. Trong Nghiên cứu Lão hóa Nam giới ở Massachusetts, được đo bằng chỉ số khối cơ thể BMI cho thấy nam giới béo phì có sự sụt giảm nhiều hơn về tổng testosterone và SHBG tự do hơn so với nam giới bình thường.

Nữ giảm SHBG

Đối với nữ giới SHBG giảm, tăng estradiol và testosterone tự do là nguyên nhân gây béo phì nội tiết tố. Ở phụ nữ, béo phì có liên quan đến những thay đổi đáng kể về nồng độ steroid trong huyết tương.

Tỷ lệ tiết testosterone, dihydrotestosterone và androstenedione cao hơn ở phụ nữ mắc bệnh béo phì. Sự sản xuất và chuyển hóa hormone sinh dục ở những phụ nữ béo phì là khác nhau.

Phụ nữ béo phì có tỷ lệ sản xuất androgen tăng lên và nồng độ testosterone và estrogen tự do cao hơn. Trong khi đó phụ nữ béo phì ở vùng cơ mông sẽ sản xuất lượng estrogen cao hơn.

Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng ở phụ nữ béo phì tiền mãn kinh, sự gia tăng chất béo nội tạng có liên quan đáng kể đến việc giảm nồng độ globulin gắn kết hormone sinh dục. Tỷ lệ 17-beta estradiol / testosterone tự do và mức testosterone tự do tăng cao theo độ tuổi.

Đối với chị em phụ nữ sau khi mãn kinh thì mức độ estrogen giảm mạnh. Điều này cũng khiến cho cơ thể tăng cân và thay đổi sự phân bố của các mô mỡ trên cơ thể.

Tuyến thượng thận: Tăng cortisol tự do trong nước tiểu và cortisol huyết tương bình thường

Theo nhiều nghiên cứu cho thấy mức độ cortisol tự do trong nước tiểu tăng đáng kể ở những phụ nữ béo phì có phân bố mỡ bụng so với những người có phân bố mỡ ngoại vi hoặc nhóm chứng bình thường.

Mặc dù nồng độ cortisol trong huyết tương thường được cho là bình thường trong hội chứng chuyển hóa và béo phì. Tuy nhiên, có những phản ứng cortisol động quá mức.

Béo phì đặc biệt liên quan đến tăng bài tiết cortisol tự do qua nước tiểu và tăng tổng tỷ lệ sản xuất cortisol. Tuy nhiên, không có bằng chứng đầy đủ để kết luận rằng tăng tiết cortisol là nguyên nhân gây ra tăng mô mỡ dư thừa ở cơ thể.

Hormone tiêu hóa: Ghrelin giảm

Ghrelin là một hormone peptide 28 axit amin có chuỗi axit béo trong axit amin thứ ba ở đầu tận cùng. Chúng rất cần thiết cho một số hoạt động sinh học.

Ghrelin kích thích bài tiết hormon tăng trưởng ở tuyến yên thông qua thụ thể tiết GH. Ngoài việc kích thích bài tiết GH, ghrelin còn có các hoạt động nội tiết và phi nội tiết.

Có nhiều nghiên cứu khác nhau cho thấy ghrelin có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc cho ăn và kiểm soát cân nặng. Ghrelin liên quan đến việc điều chỉnh bài tiết GH, lượng thức ăn và chất béo.

Mức ghrelin lưu thông tăng khi nhịn ăn và giảm sau khi ăn chất dinh dưỡng. Ghrelin tăng lên sau khi giảm cân bằng cả chế độ ăn kiêng đơn thuần hoặc kết hợp chế độ ăn kiêng và tập thể dục.

Nếu như Ghrelin sẽ khiến cho cơ thể dễ bị béo phì hơn.

Tuyến giáp : TSH và tăng T3 miễn phí

TSH
Suy giáp thường liên quan đến tăng cân không kiểm soát. Bởi tuyến cường giáp sẽ liên quan đến việc chuyển hóa và có cảm giác thèm ăn.

Nhiều người béo phì có chức năng tuyến giáp bình thường. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu lại cho thấy trẻ em, thanh thiếu niên béo phì có mức TSH tăng nhẹ.

Nồng độ TSH tăng không liên quan đến thiếu iốt hoặc viêm tuyến giáp tự miễn. Ngược lại, béo phì được phát hiện làm tăng tính nhạy cảm với bệnh tuyến giáp tự miễn.

Rối loạn chức năng nội tiết thần kinh dẫn đến tiết TSH bất thường được cho là lý do làm tăng nồng độ TSH trong bệnh béo phì. Tăng TSH và hormone tuyến giáp ngoại vi có thể là nguyên nhân gây béo phì.

Ngoài những yếu tố trên, béo phì nội tiết tố còn có nhiều yếu tố khác ảnh hưởng tới như:

Estrogen

Estrogen tăng cao khi cơ thể lạm dụng  các loại hormone tăng trưởng. Hoặc khi cơ thể đang trong các thời kỳ đặc biệt như mang thai, tiền mãn kinh, sau sinh…

Khi estrogen tăng cao sẽ khiến cho quá trình chuyển hóa glucose trong máu thành mỡ máu nhanh hơn. Chính điều này sẽ khiến cho các mô mỡ tăng thể tích lên gấp nhiều lần và khiến cơ thể tăng cân nhanh chóng.

Serotonin

Thiếu serotonin cũng là một trong những nguyên nhân gây béo phì do nội tiết tố. Đây là một chất dẫn truyền thần kinh trong hoạt động của hệ thần kinh trung ương và hệ tiêu hóa của con người.

Khi cơ thể thiếu hụt serotonin sẽ gây nên tình trạng mệt mỏi, căng thẳng. Không chỉ vậy, còn kích thích chúng ta có cảm giác thèm đồ ăn ngọt, tinh bột từ đó gây tăng cân ngoài ý muốn.

Testosterone bị suy giảm sẽ tăng nguy cơ loãng xương, mắc bệnh tim mạch. Ngoài ra, chúng còn khiến cho cơ thể tăng cân không kiểm soát trong thời gian ngắn.

Thừa cortisol cũng là nguyên nhân gây béo phì nội tiết tố. Cortisol được sản sinh từ một số tuyến nội tiết tố có tác dụng xử lý đường và chất béo.

Phản ứng này trong cơ thể là tự nhiên, nhưng nếu cơ thể căng thẳng thì cortisol sẽ tăng cao. Điều này sẽ khiến cho năng lượng tích trữ nhiều hơn và cân nặng từ đó cũng tăng lên.

Hai chị đẹp U50 cân mọi váy áo sau khi giảm hơn 1 yến mỡ

Sự liên quan mật thiết giữa béo phì và cao huyết áp

4 nguyên tắc hỗ trợ điều trị béo phì an toàn, hiệu quả

Điều trị béo phì nội tiết tố như thế nào?

Tìm hiểu nguyên nhân gây béo phì

Béo phì không chỉ gây mất thẩm mỹ cho cơ thể mà còn khiến cho con người gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm. Chính vì vậy, việc điều trị béo phì vô cùng quan trọng và cần thiết.

Béo phì do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên như: Chế độ ăn uống không lành mạnh, béo phì nguyên phát, béo phì do lười vận động, do di truyền, thiếu ngủ.

Để điều trị béo phì mang lại hiệu quả cao cần phải dựa vào từng nguyên nhân. Mỗi nguyên nhân sẽ có những phương pháp điều trị khác nhau.

Khi bạn bị béo phì cách tốt nhất nên đến các trung tâm cơ sở y tế để tiến hành kiểm tra các chỉ số. Việc thăm khám sẽ giúp bạn biến được béo phì đang gây ra những biến chứng gì hay không.

Nhiều người khi béo phì thường tăng huyết áp, tiểu đường hay mắc các bệnh tim mạch. Vì vậy, cần xác định rõ những biến chứng này để có cách điều trị tốt nhất.

Kết hợp cùng lúc các phương pháp điều trị

Hiện nay có rất nhiều cách điều trị béo phì như: Can thiệp bằng chế độ ăn uống, uống thuốc, tập thể dục và phẫu thuật. Nếu bạn muốn biết cách điều trị phù hợp với tình trạng của mình nên đi thăm khám để nghe tư vấn từ bác sĩ.

Ngoài việc điều trị bạn cũng nên xây dựng cho mình một chế độ ăn uống khoa học và hợp lý. Nên hạn chế các thực phẩm nhiều chất béo, đồ ngọt, thức ăn nhanh.

Nên ăn nhiều rau củ, hoa quả có chứa chất xơ, ít tinh bột. Hạn chế ăn các đồ ăn vặt như khoai tây chiên, bánh kẹo.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe. Ăn ngủ đúng giờ giấc, khoa học để cải thiện tình trạng béo phì.

Kết luận

Việc điều trị béo phì nội tiết không chỉ dừng lại ở việc giảm cân, mà còn phải tập trung vào việc kiểm soát nội tiết tố, cải thiện chức năng trao đổi chất, và nâng cao sức khỏe tổng thể. Điều quan trọng là phải duy trì lối sống lành mạnh sau khi điều trị để phòng ngừa tái phát bệnh.